Pronunciation A1-C2 Phonemic sounds Znaki fonemiczne Poznaj wszystkie fonemy w języku angielskim.

Autor: Grzegorz Płomiński
EFL Teacher

Opublikowano:

13/10/2020

Ostatnia aktualizacja:

06/08/2023

Znaki fonemiczne w języku angielskim

Dźwięki charakterystyczne dla danego języka nazywamy fonemami. Fonem to podstawowa jednostka wymowy — pojedynczy dźwięk, którego nie da się podzielić na mniejsze części. Fonemy tworzą sylaby, sylaby tworzą całe słowa, a ze słów powstają całe zdania. Każdy fonem zapisywany jest za pomocą tak zwanej transkrypcji fonemicznej, którą zazwyczaj umieszcza się między znakami ukośnika (/…/). Na przykład wyraz sun (słońce) składa się z trzech fonemów: /sʌn/. Pierwszy fonem w wyrazie sun to spółgłoska bezdźwięczna /s/, drugi fonem to krótka samogłoska /ʌ/ (krótkie a) oraz trzeci fonem to spółgłoska dźwięczna /n/. Wyraz sun ma tylko jedną sylabę, w skład której wchodzą trzy fonemy. Możemy również powiedzieć, że wyraz sun tworzą trzy litery, gdzie każda z nich reprezentuje jedną głoskę (fonem). Natomiast wyraz runner (biegacz,-ka) składa się z sześciu liter, ale tylko czterech fonemów: /ˈrʌnə/. Pierwsza sylaba w wyrazie runner składa się z trzech fonemów: spółgłoski dźwięcznej /r/, krótkiej samogłoski /ʌ/ (krótkie a) i spółgłoski dźwięcznej /n/; drugą nieakcentowaną sylabę tworzy tylko jeden fonem — krótka samogłoska /ə/.

W poniższej tabeli przedstawione zostały typowe fonemy (głoski) charakterystyczne dla brytyjskiej odmiany języka angielskiego (RP — Received Pronunciation).

Samogłoski krótkie i długie (short and long vowels)

Fonem	Przykład z transkrypcją	Nazwa dźwięku	Najbardziej zbliżona głoska polska	Opis	Inne przykłady wyrazów, w których występuje głoska
ɪ	fish /fɪʃ/	short i (krótkie i)	y	/ɪ/ brzmi podobnie jak polskie y	six, this, bicycle, building, biscuit, been (weak form)
i	city /ˈsɪti/	cardinal vowel i (samogłoska kardynalna i)	i	/i/ brzmi jak polskie i	happy, money, stadium
iː	tree /triː/	long i (długie i)	ij	/iː/ to długa, bardziej otwarta samogłoska niż polskie i, brzmi jak polskie ij	three, key, dream, receive, believe
e	pen /pen/	short e (krótkie e)	e	/e/ brzmi jak polskie e; czasami może być bardziej otwartą samogłoską, oznaczaną symbolem /ɛ/, np. bed /bɛd/, jednak dla uproszczenia zapisu w słownikach najczęściej stosuje się symbol /e/	egg, red, yes, ready, friend
ɜː	girl /ɡɜːl/	long e (długie e)	ee	długie e, wargi neutralne	her, learn, turn, work
ʌ	bus /bʌs/	short a, hat (krótkie a, daszek)	a	krótkie a	but, cup, love, double, blood
ɑː	car /kɑː/	long a (długie a)	aa	/ɑː/ jest o wiele dłuższe od polskiego a, brzmi jak aaa… przy zaglądaniu do gardła	heart, aunt, laugh
ɒ	clock /klɒk/	short o (krótkie o)	o	krótkie o	coffee, cough, because
ɔː	door /dɔː/	long o (długie o)	oo	długie o, wargi zaokrąglone	law, daughter, abroad, nought
ʊ	book /bʊk/	short u (krótkie u)	u	krótkie u	full, foot
uː	school /skuːl/	long u (długie u)	uu	długie u, wargi zaokrąglone	new, food, blue, soup, queue, neutral
æ	cat /kæt/	ash ()	~a	dźwięk bardziej otwarty niż polskie a	hat, fat, match
ǝ	computer /kəmˈpjuːtə/	schwa (szwa)	~e	bardzo krótka samogłoska, czasem słabo lub wcale niewymawiana, wargi neutralne, występuje w pozycjach nieakcentowanych	banana, waiter, actor, about, forget, usually (also /ˈjuːʒ(ə)li/)
u	usually /ˈjuːʒuəli/	cardinal vowel u (samogłoska kardynalna u)	u	jak polskie u, bardzo rzadko występująca samogłoska	education, situation

Dwugłoski (diphthongs)

Fonem	Przykład z transkrypcją	Nazwa dźwięku	Najbardziej zbliżona głoska polska	Opis	Inne przykłady wyrazów, w których występuje głoska
eɪ	table /ˈteɪb(ə)l/	— (—)	ei/ej	brzmi jak polskie ej	name, way, train, great, eight
aɪ	bike /baɪk/	— (—)	ai/aj	brzmi jak polskie aj	nine, bye, why, either, die, guide
ɔɪ	boy /bɔɪ/	— (—)	oi/oj	brzmi jak polskie oj	toy, coin, join
ɪǝ	ear /ɪə/	— (—)	ie/ia	brzmi jak zlane i z a lub e	near, here, beer, pierce
eǝ	chair /tʃeə/	— (—)	ee/ea	brzmi jak zlane e z a lub e	hair, airport, where, bear
ǝʊ	phone /fəʊn/	— (—)	ou/eu	brzmi jak zlane o lub e z u	home, road, coat, own, shoulder, sew
aʊ	house /haʊs/	— (—)	au	brzmi jak polskie au	sprout, town, brown
ʊǝ	tour /tʊə/	— (—)	ue/ua/uy	brzmi jak zlane u z a lub e	tourist, Europe, euro, plural

Spółgłoski (consonants)

Fonem	Przykład z transkrypcją	Nazwa dźwięku	Najbardziej zbliżona głoska polska	Opis	Inne przykłady wyrazów, w których występuje głoska
p	plane /pleɪn/	— (—)	p	jest bardziej wybuchowe na początku wyrazu	pen, apple, shopping
b	bed /bed/	— (—)	b	brzmi jak polskie b	ball, job, cabbage
t	tea /tiː/	— (—)	t	dziąsłowe – przód języka dotyka górnego dziąsła	student, letter
d	dog /dɒɡ/	— (—)	d	dziąsłowe – przód języka dotyka górnego dziąsła	address, understand
k	key /kiː/	— (—)	k	brzmi jak polskie k, wyraźne na końcu wyrazu	cat, kick, character, Christmas
g	egg /eɡ/	— (—)	g	brzmi jak polskie g	green, go, get, give, ghost
f	leaf /liːf/	— (—)	f	brzmi jak polskie f	film, coffee, phone, cough
v	river /ˈrɪvə/	— (—)	w	brzmi jak polskie w	live, of
θ	thumb /θʌm/	theta (theta, bezdźwięczne th)	–	bezdźwięczne th, język między zębami, sepleniące s	think, theatre, bath, fourth
ð	mother /ˈmʌðə/	eth (eth, dźwięczne th)	–	dzwięczne th, język między zębami	the, brother, with
s	snake /sneɪk/	— (—)	s	brzmi jak polskie s	sister, kiss, cinema, cent
z	music /ˈmjuːzɪk/	— (—)	m	brzmi jak polskie z	zero, buzz, present, hands, goes, xenon
ʃ	shop /ʃɒp/	— (—)	sz/ś	brzmi podobnie do polskiego sz lub ś	ship, delicious, mansion, mission, information, ambitious, machine, chic
ʒ	television /ˈteləˌvɪʒən/	— (—)	ż/ź	brzmi podobnie do polskiego ż lub ź	prestige, garage, usually
tʃ	cheese /tʃiːz/	— (—)	cz/ć	brzmi podobnie do polskiego cz lub ć	watch, change, picture, Tuesday
dʒ	bridge /brɪdʒ/	— (—)	dż/dź	brzmi podobnie do polskiego dż lub dź	juice, bridge, age, gin, gel, gym, suggest
m	map /mæp/	— (—)	m	brzmi jak polskie m	man, meet, summer
n	sun /sʌn/	— (—)	n	brzmi jak polskie n	son, nine, dinner
ŋ	song /sɒŋ/	— (—)	n(g)/n(k)	jak polskie n przed k lub g w niektórych wyrazach, np. Anglia, bank, bumerang; dźwięk /ŋ/ powstaje również w języku polskim kiedy ą lub ę znajdują się przed k lub g, np. krąg, bąk, okręg, lęk; chociaż /ŋ/ jest dźwiękiem nosowym, tak jak polskie ń oznaczane symbolem /ɲ/, obie głoski znacząco się od siebie różnią	thing, bank
l	ladder /ˈlædə/	— (—)	l	dziąsłowe l	like, plane, small
r	mirror /ˈmɪrə/	— (—)	~r	/r/ ogólnie wymawiane jest o wiele słabiej niż polskie r; w języku angielskim /r/ jest bez wibracji	red, carrot, problem
w	window /ˈwɪndəʊ/	— (—)	ł	brzmi jak polskie ł	yellow, young, music
j	yellow /ˈjeləʊ/	— (—)	j	brzmi jak polskie j	window, what, where
h	hat /hæt/	— (—)	h	brzmi jak polskie h	hot, who, whole

W transkrypcji fonemicznej czy fonetycznej używa się często innych symboli, które oznaczają różne zjawiska zachodzące w wymowie danego języka, na przykład długość głosek, akcent wyrazowy (główna akcentowana sylaba i akcent poboczny), intonację czy pauzy.
Więcej na temat transkrypcji fonemicznej i fonetycznej

Więcej na temat głosek w języku angielskim

Znaki fonemiczne w języku angielskim

Samogłoski krótkie i długie (short and long vowels)

Dwugłoski (diphthongs)

Spółgłoski (consonants)

Więcej na temat głosek w języku angielskim

Komentarze